De laatste jaren houd ik vaker mijn mond. En eerlijk? Dat heeft zo z’n voordelen. Je hoeft niet overal iets van te vinden of op te reageren. Meestal ebt de impuls weg, vergeet je het weer, en besef je achteraf dat het eigenlijk helemaal niet zo belangrijk was. Rustgevend, dat.

Maar… de laatste tijd merk ik dat ik soms níét iets zeg omdat het schijnbaar niet mag. En dat komt dan niet van ‘de buitenwereld’, maar juist van mensen uit mijn eigen hoek—mensen die, net als ik, horen bij een bepaalde community. Denk aan gedeelde kenmerken zoals kleur, gender of geaardheid.

Het lastige is: ik ben het niet altijd eens met alles wat binnen die groep gezegd of gedacht wordt. Maar als je dan kritische vragen stelt, of simpelweg een iets andere toon aanslaat, lijkt het alsof je uit de maat zingt. Het fanatisme waarmee sommige gemarginaliseerde/ondervertegenwoordigde groepen intern hun ‘eigen soort’ corrigeren, maakt dat ik soms liever solo ga. Terwijl—laten we eerlijk zijn—een tweede of derde stem maakt het geheel toch veel rijker?

Eigenlijk is het net een koor. Soms prachtig in harmonie, dan weer rauw en ongepolijst, met af en toe een knallende dissonant, om uiteindelijk samen te eindigen in stilte. Dat is de schoonheid ervan.

Als ik dan mijn kritische, nieuwsgierige stem laat horen, krijg ik regelmatig een tik op de vingers van iemand uit het koor. Het idee van een Gesamtkunstwerk, waarin iedereen zijn eigen leidmotief mag laten horen, lijkt soms verdwenen. Je zingt mee in de unisono—of je zingt niet mee.

Zonde, vind ik. Want streven naar verandering, rechtvaardigheid of een betere wereld is prachtig. Maar juist op de plek waar kruisbestuiving zou moeten plaatsvinden, klinkt nu een karige melodie. Het lijkt alsof het libretto zoek is geraakt en de dirigent alleen nog maar met z’n stokje zwaait zonder dat iemand echt luistert. (Tja, vergeef me deze metafoor—het was het enige instrument dat ik nog had.)

Enfin, ik ben ook een solist. Dat is óók een keuze. Maar ik zou af en toe dolgraag een fijne vierstemmige partij meezingen. Nu alleen nog een koor vinden dat openstaat voor meerdere stemmen.